1993 yıllarıydı sanırım. Ben İmam Hatip Lisesi’ni yeni bitirmiş Bulanık Merkez Cami’de müezzinlik görevi yapıyorum. Müezzinlik dışındaki vaktimin büyük çoğunluğunu Kur’an ile Bediüzzaman Said-i Nursî’nin eserleri olan Risale-i Nur kitaplarının okunduğu dershane/kütüphane nizamına sahip Nur Medresesi’nde geçiriyoruz. Özellikle yaz tatilinde onlarca ortaokul lise talebesi gelip Kuran öğreniyor.

O yıl okulların tatil olmasıyla yine bir program başlatmışız. Medreseye gelen 40-50 kadar öğrenciye Kur’an öğretiyoruz. Lise son sınıfa giden ve diğer öğrencilere oranla daha büyük ve olgun olan Behçet Taşdemir adlı öğrenci arkadaşımız da hem öğreniyor hem de bana yardımcı oluyor. Zeki ve esprili bir genç olan Behçet de işi zevklendirmek ve renklendirmek adına “Nevzat abi sen burada profesörsün ben de senin asistanın” diyor ve bana iş olsun diye “sayın profesör” diye hitap ediyor. Kendisi için de “asistan geldi, asistan gitti…” diyor. Tabi bu kurmaca hoşumuza da gitmiyor değil hani… neyse… Kaderin garip ve güzel cilvesi, üniversite bitirip Lise’de edebiyat öğretmenliği yaptıktan sonra şu anda Bursa’da bir okulda müdür olan Behçet Yüksek Lisans’tan sonra doktora eğitimine başladı. Geçenlerde kendisi ile konuşurken o günleri yad ettik ve kendisine “Nasip oldu ben doktorayı bitirdim, sen de doktoraya başladın. Bakarsın o masumca şakacıktan ve oyundan yakıştırmalarımız dua olarak kabul olup gerçek olur, kim bilir” diye birbirimize takıldık.

Kuran öğrenmeye gelen ortaokul öğrencilerinden Yasin adında bir genç vardı Oley Kitap-Kırtasiyesi sahibi Mehmet abinin oğlu, soyadlarını unuttum. Çalışkan sempatik bir öğrenci olan Yasin Kuran’ı öğrenip bitirmişti. Bir gün yine ders verirken medrese kapısının zili çaldı. Kapıyı açtık baktık ki Mehmet abi yanında bir koyunla kapıda. “Yasin Kuran’ı bitirdi, bir kurban vermek istiyoruz. Buyurun kesip dağıtın” dedi. O güne kadar böyle bir şeyle karşılaşmayan bizler önce şaşırdık tabi. Hatırladığım kadarı ile Mehmet abiye nazikçe “Burada hayvanı kesip dağıtacağımız yerimiz yok ve biz kesme işini de bilmiyoruz. Madem böyle hayırlı ve güzel bir niyetiniz var, en iyisi bu hayvanı kasapta kestirip fakirlere dağıtırsanız daha iyi olur” dedik. Mehmet abi de “ tamam Allah razı olsun” dedi ve gitti. Sanırım Mehmet abi olayın teferruatını daha iyi bilir. Ondan sonra Yasin’le hiç karşılaşmadım. Birkaç yıl önce duydum ki Yasin üniversite okuyup öğretmen olmuş. Bulanık’ta görev yapıyormuş. Belki bu yazıdan sonra yeniden irtibatımız olur, kim bilir.

Bazen o dönemi kastederek “Hocam ben Kuranı sizden öğrendim” diyen arkadaşlarla karşılaşıyorum. Geçenlerde Muş devlet hastanesinde sağlık görevlisi Bulanıklı hemşerimiz Rıdvan Çetin de aynı şeyi söyledi. Ama hiç hatırlamıyorum. Tabi bazılarını hatırlıyor bazılarını da hatırlamıyor insan. Otuz yıl geçmiş, az değil. İnsan geriye dönüp bakınca gerçekten güzel şeyler bunlar, şükre değer hatıralar. Bunları, tahdis-i nimet olarak şükür niyetiyle güzelim Bulanık’ımızın, Kopa Rengin’imizin bir dönemini yansıtan anekdotlar, şehrimizin bizlere katkısı ve hemşerilerimizin üzerimizdeki emeklerine örnek olarak kaydediyoruz.

Yine o dönemde bir bahar günü Nur medresesine gittiğimiz ve ders okuyup dinlediğimiz birkaç arkadaşla pikniğe çıkmak istiyoruz. Nereye gidelim diye konuşuyoruz. Kimisi baraja gidelim, kimisi Güllüova/Şeyhyakub’a, kimisi Kazan Gölü/Gola Şêlû’ya derken, benim de hatırıma Bulanıklı Terekemelerin (Türkmenlerin) “Gongılik”, Kürtlerin de “Gılgongıl” dedikleri Bilican dağ silsilesinin oluşturan dört büyük tepeden biri olup Bulanık’a en yakın tepe geldi. Bulanık’ın güney tarafına düşen Şor Göl’ün hemen yanından yükselip dik bir yamaç oluşturan Gongılik Tepesi öyle kolay çıkılacak bir tepe değil. Çocukluğumdan beri üstünü merak ettiğim bu küçük, şirin ve oldukça dik yamaçlardan oluşan bu küçük dağın başında eminim hiç kimse piknik yapmayı düşünmemiştir.

Arkadaşları meraklandırıp ısrar edince, “kullu cedidun lezizun/ her yeni şey lezzetlidir, çekicidir” olgusu gereğince teklifimi kabul ettiler. Altı kişiyiz. Benim, Mêxik şeyhlerinden Marangoz Nezir Kaynak, Bulanık Azerilerinden Zübeyir Çetin Tokmak, Hesenanlardan Haci Kadri’nin torunu Emrah/Emrullah Aslan, Gundêxan köyünden olup Bulanık merkezde oturan lise arkadaşımız Mehmet Sarp, Resulan köyünden olup lise arkadaşımız Cumali Keklik. Eşyalarımızı aldık sabah erkenden Bilican Dağı Kongılik Tepesine tırmandık. İki saat kadar zorlu bir tırmanışa geçtik. Bazı yerler o kadar dik yamaç ki kayıp aşağı geliyoruz. Öyle yerlerde birbirimizin elinden tutarak yorucu bir yolculuktan sonra tepeye çıktık. Tepenin üstünde tertemiz mis gibi bir hava… Tüm Bulanık ve uçsuz bucaksız Bulanık Ovası adeta ayaklarımızın dibinde. Süphan Dağı bütün ihtişamıyla karşımızda, Malazgirt şehir merkezi, Ovadaki bir çok köy, Şerwanşeyh, Kotanlı, Rüstemgedik, Sultanlı, Güllüova, Mescitli, Milbahar, Dêrik,… gözünüzün önünde gibi. Gongılik’in başını ağaçsız zannediyorduk ama şaşırtıcı şekilde tepede yer yer sık ağaçlarla karşılaştık. Ağaçlardan direk yapıp battaniyelerimizi güneşten korunmak için çadır şeklinde yaptık.

O ıssız ve heybetli dağ başını meraklı bakışlarla gezerken kazılmış çok eski savaş mevzileri ile karşılaştık. Çok eski konserve kutuları ile karşılaştık. Tabi bu ürpertici ve heyecanlandırıcı manzara hayallerimizi bir asır önceye götürüyordu. Birinci dünya savaşı sonrasında Osmanlı ordusunun dağılması ile başlayan Rus istilasına karşı bölge halkı olan Kürt aşiretlerinin Dengbêjlik edebiyatı eserlerine de konu olan destansı savunma savaşı bu dağlarda vuku bulmuştur. Özellikle Dengbêj Reso ve Dengbêj Şakıro’nun “Şerê Kopê” yani “ Bulanık Savaşı” diye isimlendirdikleri eserlerinde Rusların Bulanık’ı işgaline karşı bölge halkının Bilican Dağlarına çekilip “Bavê Dilşah” lakaplı “Seîdê Nado” öncülüğünde, Muş çevresinde şehid düşen Seydayê Tağî’nin oğlu Şeyh Muhammed Said liderliğinde, Bitlis çevresinde Kürt Milis Komutanı olarak Ruslara karşı savaşıp esir düşen Bediüzzaman Said-i Kürdi komutanlığında amansız bir savaş veriliyor (Kaynak: Metin Yüksel, “Dışa’nın Babasına Ağıt: Ruslar, Dengbejler ve Bulanık Savaşı”, Burası Muştur, Pınar Yayınları, s. 325.)

1916 yılında gerçekleşen bu savaşta Kürt milis ordusu Gongılik tepesinde pusuya yatar, bir sabah ansızın Bulanık’taki Rus ordusunu püskürterek Torakan denilen Erzurum Karaçoban tarafı köylerine kadar kovalar. Bu süre içinde aileler esir düşmekten kurtularak eşyalarını alarak rahat bir şekilde güneye göç etme imkanı bulurlar. Bu olayı anlatan eserden birkaç dizeyi örnek olarak buraya alıyoruz:

Axao sibe ye qalekê çêbuye îro li orta Kopê û Derikê reben ez im lo bi qewax e

Şahidê şihudê bavê Dilşayê li dunyayê gelek hene berdaye firqek eskerê Sarî Mosko rakir ji Kopê derxist ji Torax e

Min dî Gogê ji wê da dihat destê xwe li çoka xwe dixe digot wax hey wax e

Digo Cindî mala te şewitiyo derbeke kafir bavê Dilşayê ketiye, rabe sêr bik cinazê bavê Dilşayê dane ser pişta Gêjo girêdane reben ez im qisqivrax

Olayı anlatan dengbejlik eserinin inki: https://www.youtube.com/watch?v=O8U7OMc8Hjw

Seferberlik zamanından sonra az kişinin ayağının değdiği o tepe başını yeni bir gözle görmek nasip olur mu acep diye temenni de bulunurken o dağ başında o güzel arkadaşlarla yaptığımız o maceralı pikniğimizden kalan bu fotolar anın yadigarları ve şahitleri olarak kaldı: